Noxud dünyada ən məşhur paxlalı bitkilərdən biridir. Xüsusilə veganlar, həmçinin çəkilərini nəzarətdə saxlayanlar tərəfindən sevilir. Düzgün istifadə edildikdə, bu məhsul bağırsaqları təmizləyə, xolesterolu azalda və həzm prosesini yaxşılaşdıra bilər.
Qida maddələrilə zəngin olan noxuddan kulinariyada, xalq təbabətində və hətta kosmetologiyada geniş istifadə olunur. Evdar.az noxudun sağlamlıq üçün faydaları və zərərləri haqqında araşdırmanı təqdim edir.
Qidalanmada Noxudun Yaranma Tarixi
Yaxın Şərq noxudun vətəni hesab edilir və burada ilk dəfə eramızdan əvvəl 7000-ci ildə yetişdirilib. Sonra məhsul Yunanıstan və Romaya köçürülüb. Qədim dövrlərdə noxud gözəllik ilahəsi Afroditanın gücünün simvollarından biri hesab olunurdu. O vaxt insanlar onu zeytun yağı və pendirlə qızardaraq yeyirdilər.
17-ci əsrdən etibarən bu mədəniyyət demək olar ki, bütün dünyada tanınmağa başladı. İndi bu məhsul bütün dünyada becərilir, əsas istehsal mərkəzləri Hindistan, Pakistan, Şimali Afrika, Avstraliya, Şimali Amerika və Meksikadır.
Noxudun Tərkibi və Kalorililiyi
Əksər paxlalılar kimi noxudun tərkibində karbohidrat və zülal yüksəkdir. Tərkibindəki karbohidratlar kompleks hesab olunur, çünki bədən məhsulu olduqca yavaş həzm edir və qan tədricən qlükoza ilə doyurulur. Protein asanlıqla həzm olunur və yüksək keyfiyyətlidir, buna görə də bəzi ət və quş əti məhsullarının zülalı ilə müqayisə edilə bilər.
Noxudda çoxlu miqdarda lif var, ona görə də onların istehlakı bağırsaqları tullantılardan və toksinlərdən yumşaq bir şəkildə təmizləməyə kömək edir. Məhsulda həmçinin B vitaminləri, xüsusən də B2 var. Minerallar arasında ürək əzələsinin fəaliyyətinə faydalı təsir göstərən və qan şəkərinin səviyyəsini tənzimləyən kalsium, kalium və maqnezium var.
- 100 qrama görə kalori miqdarı – 320 kkal
- Zülallar – 21,3 qr
- Yağ – 5,4 qr
- Karbohidratlar – 49,6 qr
Yalnız çəkiyə nəzarət üçün deyil, həm də sağlamlığınıza sərmayə qoymaqla maraqlanırsınızsa, bir paket noxud alın. Noxud yalnız aşağı glisemik indeksə malik deyil, həm də yeməkdən sonra qan şəkərinin yüksəlmə sürətini tənzimləməyə kömək edir.
Qeyd etmək vacibdir ki, noxud lifi əsasən həll olunur, yəni su ilə qarışır və həzm sistemində gelə bənzər bir maddə əmələ gətirir. Bu növ lif müntəzəm bağırsaq hərəkətlərini təşviq edir, sağlam bakteriyaları dəstəkləyir və qeyri-sağlam olanların çoxalmasının qarşısını alır. Bu, qıcıqlanmış bağırsaq sindromu və kolon xərçənginin inkişaf riskini azaldır. Noxuddakı həll olunan lif və sitosterol trigliseridləri və “pis” LDL xolesterolu azaltmağa kömək edir.
Noxudun Faydaları
Noxud həm qadın, həm də kişi orqanizmi üçün faydalıdır. Faydalı xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
- bədəni toksinlərdən təmizləmək;
- əzələlərin və oynaqların qidalanması;
- qan damarlarının divarlarını gücləndirmək;
- həzm prosesinin yaxşılaşdırılması;
- maddələr mübadiləsinin sabitləşməsi;
- şəkərli diabetdə glisemik indeksin düzəldilməsi.
— Noxud lif miqdarını artırır və bitki mənşəli zülal istehsalına kömək edir. Məhz bu kombinasiya daha uzun müddət tox qalmağa və arıqlamağa nəzarət etməyə və ya uğurla arıqlamağa kömək edir.
100 qram bişmiş noxudda 5 qram lif (tövsiyə olunan gündəlik dəyərin 20%-i) var.
Noxudun qadınlar üçün faydaları
Noxud omeqa 3 və 6 və E vitamini ehtiva edir, buna görə də dəriyə, saça və dırnaqlara müsbət təsir göstərir. Güclü antioksidant qabiliyyəti sayəsində qadınların gəncliyini, gözəlliyini və incəliyini qoruyub saxlamağa kömək edir.
Noxudun digər faydalı xüsusiyyəti, menstruasiya əvvəli sindromu yüngülləşdirməsidir – bütün bunlar yüksək dəmir tərkibi sayəsindədir. Bu məhsul qadın reproduktiv sisteminə də müsbət təsir göstərir və əks göstərişlər olmadıqda, gələcək analar tərəfindən istifadə üçün tövsiyə olunur.
Noxudun kişilər üçün faydaları
Noxud kişi orqanizminə də faydalı təsir göstərir. Bitki zülalları və sağlam turşular potensialı yaxşılaşdırmağa kömək edir. Məhsulun müntəzəm istifadəsi mikroelementlərin yüksək tərkibinə görə ürəyi və qan damarlarını etibarlı şəkildə qoruyur. Bu, xüsusilə kişilər üçün daha uyğundur, çünki onlarda ürək-damar xəstəliklərinin inkişaf riski daha yüksəkdir. Noxud arıq bədəni qorumaq və fiziki fəaliyyət zamanı əzələ kütləsini artırmaq üçün yaxşıdır.
Noxudun uşaqlar üçün faydaları
Tamamlayıcı qida olaraq, düzgün bişmiş və püre halına salınmış noxud bir yaş yarımdan sonra uşaqlara verilə bilər. Uşağın fərdi əks göstərişləri olmadığı təqdirdə noxud gündəlik qidalanmanın bir hissəsi ola bilər.
Noxudun Zərərləri
Noxud paxlalı bitkidir, bağırsaqlarda qaz əmələ gəlməsini artırır və mədədə narahatlıq və ağırlıq yarada bilər. Buna görə də, həzm problemi olanlar üçün bu məhsul minimum miqdarda yeyilə bilər və yeməkdən əvvəl suda isladılır. Həmçinin xora, sistit, podaqra və tromboflebitiniz (tromboflebit – dərialtı və səthi venalarda qanın laxtalanaraq trombun əmələ gəlməsidir) varsa noxud istehlak etmək tövsiyə edilmir.
— Paxlalılar və xüsusilə noxud yemək üçün başqa bir ümumi əks göstəriş podaqradır. Bu xəstəlik sidik turşusu səviyyəsinin artması ilə əlaqələndirilir və buna görə də, paxlalı bitkiləri məhdudlaşdırmalısınız.
Noxudun Tibbdə İstifadəsi
Tibbdə noxud sistolik və diastolik təzyiqi sabitləşdirmək üçün arterial hipertoniya zamanı istifadə olunur. Aşağı glisemik indeks və aşağı karbohidrat yükü səbəbindən birinci və ikinci növ şəkərli diabet üçün istifadə edilə bilər. Noxud qanda qlükoza səviyyəsini artırmağa və uzun müddət toxluq hissini saxlamağa kömək edir.
Bu məhsulun qaynadılmış və ya püre şəklində orta dərəcədə istehlakı kəskin və ya xroniki pankreatitdə kömək edə bilər. Yüksək protein tərkibi və bərpaedici xüsusiyyətləri mədəaltı vəzinin daha sürətli bərpasına kömək edir.
Noxuddan öskürək, zəhərlənmə və bədənin profilaktik təmizlənməsində həlim hazırlamaq üçün istifadə edilə bilər.
— Hamilə qadınların noxud yeməkləri də faydalıdır, tərkibində dölün sağlam inkişafı üçün lazım olan çoxlu fol turşusu var.
Kosmetologiyada noxud unu qara nöqtələrdən xilas olmaq və dərinin rəngini yaxşılaşdırmaq üçün istifadə olunur. Təbii yumşaq skrab kimi istifadə edin.
Noxudun Kulinariyada İstifadəsi
Noxuddan plov, püreli şorbalar, kotletlər və peçenye hazırlanır. Məhsul otlar, pomidor və sarımsaq ilə yaxşı gedir. Ənənəvi olaraq, şərq yeməklərinin əsasını təşkil edir – humus və falafel.
Noxudu Saxlamaq Qaydası
Bir mağazada noxud seçərkən, mexaniki zədələrə, həmçinin ağ və ya qara örtünün olmasına diqqət yetirməlisiniz. Keyfiyyətli lobya hamar, möhkəm və bir rəngdə olmalıdır. İdeal olaraq, məhsul polietilendə qablaşdırılır və saxlama müddəti 12 aydır.
Noxudları hava keçirməyən şüşə qabda saxlamaq daha yaxşıdır. Amma onu kəskin qoxusu olan qidaların yanında saxlamamalısınız.
Noxudu Bir Gecə İslatmadan Ən Tez Bişirməyin Yolunu bu məqaləmizdən oxuya bilərsiniz.
