Yay tərəvəzlərindən biri olan və müxtəlif yeməklərdə istifadə edilən pomidor hər il evlərdə konservləşdirilmiş şəkildə hazırlanır və bankalarda saxlanılır. Lakin evdə qaynadılan və şüşə qablara qoyulan pomidorların hazırlanması zamanı diqqətli olmaq lazımdır. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir ki, evdə hazırlanmış konservləşdirilmiş pomidorlar qaynama mərhələsində düzgün temperatur və vaxt kombinasiyası müşahidə olunmazsa, “botulizm” adlı zəhərlənmə növü yarada bilər.
Meyvə və tərəvəzləri bankalarda saxlamaq ən etibarlı saxlama üsullarından biridir. Ancaq evdə hazırladığımız konservlərdə “Clostridium botulinum” bakteriyasının yaratdığı “botulizm” zəhərlənməsi təhlükəsi ola bilər. Bu bakteriyanın A-dan başlayaraq G-yə qədər təxminən 7 növü var. Bunlardan A qrupu, B qrupu və E qrupu təəssüf ki, iflicə qədər pis nəticələrə gətirib çıxara bilər. Əsas odur ki, “botulinum” toksini öz vasitəmizlə təsirsiz hala gətirilir. Ona görə də konservlər hazırlanarkən müvafiq temperatur və vaxt kombinasiyası nəzərə alınmalıdır. Risk qrupu qidalarımız meyvə və tərəvəz qrupunda Ph dərəcəsi 4,5 və daha yuxarı olan aşağı turşu qruplarıdır. Konservləşdirilmiş qidalar bu qrupa daxildir. Pomidorlar mövsümə görə bu qrupa düşür. Balıq konservləri də təhlükə yarada bilər.
Konservlərin hazırlanmasında istifadə olunan bütün materiallar bütün şərtlərə uyğun olaraq nəzərə alınmalıdır. Daha çox konservləşdirilmiş qidalar vasitəsilə əmələ gələn “clostridium botulinum” bakteriyalarının toksininin yaratdığı ağır qida zəhərinin evdə hazırlanan konservlərin əksəriyyətinin vaxtında yığılması ilə bağlı olduğu bildirilir. Bu zəhərlənmə dünyada məlum olan ən güclülərdən biridir və ölümcül nəticələrin səbəbi ola bilər. Ev şəraitində hazırlanan konservlərdə riskdən qaçmaq üçün qida müəyyən müddət ərzində qaynadılmalıdır. Botulizm toksini 80 dərəcədə 10-30 dəqiqədə, 100 dərəcədə 10 dəqiqədə məhv ola bilsə də, uyğun olmayan saxlanılan qidalarda çoxalır.
Qaynama dərəcəsi və müddəti
Konservlərdə qaynama temperaturu 72 dərəcədirsə, sobada ən az 15 dəqiqə, 80 dərəcədə istifadə edilirsə, ən az 6 dəqiqə saxlanılmalıdır. Bu şəkildə konservləşdirmə prosesi baş verir. Daha təhlükəsizdir. Bakteriyaların əmələ gəldiyi digər bir vəziyyət də gigiyenik olmayan şərtlərdir. Qabların, qapaqların təmiz olmaması, bəzi hallarda keçmiş illərdə istifadə edilən və sağlam olduğu düşünülən qapaqların təkrar istifadəsi bakteriyaları ortaya çıxara bilər. Əgər düşünürsünüzsə, təmiz deyillər, qapaqları çox yaxşı qaynatmaq lazımdır. Yaxud da yeni alınan qapaqları hər dəfə qaynadıb istifadə etmək lazımdır.
Əgər qapaq şişibsə bakteriya var
Evdə hazırlanan konservlərin qapaqları yoxlanmalıdır. Konservlərin təhlükəsizliyini bankanın qapağını yoxlamaqla anlamaq olar. Əgər bankanın qapağı şişirsə, bu, bakteriya əmələ gəldiyi deməkdir. Bakteriyadır. Diqqətli olmaq lazımdır!
Botulizm nədir?
Botulizm nadir, lakin təhlükəli klostridial infeksiyadır. Botulizm ümumiyyətlə zəhərli yoluxucu xəstəlikdir. Həm aktiv patogen təsiri, həm də onun yaratdığı botulizm toksini təsir göstərir.
Clostridium botunilum bakteriyasından botulinal neyrotoksinlər əmələ gətirən, nadir də olsa, C. baratii və C. butyricum bakteriyalarının yaratdığı insan və heyvanların sinir sisteminə təsir edən xəstəlik və zəhərlənmə halıdır.
Tərkibində botulinum toksini olan qidaların qəbulu nəticəsində toksin həzm sistemindən adekvat şəkildə sovrulduğu zaman baş verən intoksikasiya vəziyyətidir.
Botulizm necə yaranır?
Botulizmin qidalarda çoxalma şəraiti; yeməyin növündən, suyun tərkibindən, duzun tərkibindən, saxlama şəraitindən və müddətindən asılıdır. Bu bakteriya ümumiyyətlə asidik mühitdə inkişaf edə bilmir və neytral mühitdə asanlıqla çoxalır. Böyümə və toksin əmələ gəlməsi üçün maksimum pH dəyəri 8,89-dur. Bu səbəblə turşulu qidalar bu bakteriya üçün təhlükəsiz bölgə olaraq görülür, lakin bəzən bu vəziyyətin əksi müşahidə edilə bilər. Bu bakteriyanın ştammlarından (genetik fərqləri olan qruplardan) asılı olaraq böyümə temperaturu dəyişə bilər və adətən 25-40 ºC arasında olur.
Botulizmin əlamətləri hansılardır?
Bu xəstəliyin insan orqanizminə çoxlu təsirləri olduğu müşahidə edilmişdir. Hətta onların əksəriyyətinin ölümlə nəticələndiyi də qeydə alınıb. Bu simptomlar; danışmaqda çətinlik, bulanıq və ikiqat görmə, nəfəs alma və vermədə çətinlik, tərləmə çətinliyi, ürəkbulanma-qusma, qarın ağrısı kimi amillərdir.
Aparılan tədqiqatlar nəticəsində balıq, ət, bal və tərəvəzlərin mənbəyində C. botulinum sporlarının olması aşkar edilmişdir. Qida və qablaşdırmanın botulinum ilə çirklənməsi ilkin çirklənmə mənbəyidir. Botulinum, torpaqdan keçən bakteriya, bir çox meyvə və tərəvəzdə də var.
