Təhlükəli qablar demək olar ki, hər bir mətbəxdə olur. Ancaq uzun illər onlara xidmət edən əşyaları saxlayan qənaətcil sahiblərinin evlərində daha çox rast gəlmək mümkündür. Bəs hansı qablar daha təhlükəlidir? Hansı qablardan təcili olaraq imtina edilməlidir? Evdar.az hər mətbəxdə olan təhlükəli qablar haqqında araşdırmanı təqdim edir.
Sovet Çini (farfor) və Keramika, Əl İşi Sənətkarlıq Qabları
Sovet dövründə çini və keramika istehsalında kadmium və qurğuşun olan birləşmələrdən istifadə olunurdu. O zaman onların istifadəsi təhlükəli sayılmırdı. Bu maddələr dekorativ dizaynların tətbiqi üçün istifadə olunan bəzi boyalarda, həmçinin qabların üzərinə çəkmək üçün istifadə olunan şirələrdə var idi. Bu maddələrin zərərləri artıq sübut edilmişdir, onlar kanserogendirlər.
Bu maddələr qızdırıldıqda (məsələn, qabları mikrodalğalı sobaya qoysanız) və gündəlik istifadə zamanı şirə və ya boya qatının mikrohissəcikləri ayrılaraq qidaya daxil ola bilər. Köhnə qabları sevirsinizsə onları yemək üçün istifadə etməyin!
Qurğuşun və kadmium birləşmələri sənətkarlıq qablarında da geniş istifadə edilmişdir. Səyahət zamanı alınan əl istehsalı kasalar və qablar istifadə etmək üçün təhlükəli ola bilər. Adətən belə qablar sözdə şirəli rəsm ilə bəzədilib. Bu istehsal üsulu ilə kiçik hissəciklər xüsusilə boya təbəqəsindən asanlıqla ayrılır. Yeməyə daxil olduqda, sözün əsl mənasında onu zəhərləyirlər.
Bu cür rəsmləri toxunuşla tanıya bilərsiniz. Ovucunuzu qabın səthi üzərində gəzdirin: rəsm yerində qabarıqlıq və ya boyanmamış səthdə kobudluq hiss edirsinizsə, bu cür qablardan istifadə etməmək daha yaxşıdır.
2010-cu İldən Əvvəl İstehsal Olunmuş Yapışmayan Tavalar
Mətbəx çəkməcənizdə çoxdan cızılmış, lakin çox rahat olsa da hələ də işlətdiyiniz sevimli tavanız varmı? Onunla ayrılmağın vaxtı çoxdan gəlib!
Əgər hələ də 2010-cu ildən əvvəl istehsal olunmuş yapışmayan qablarınız varsa, ondan istifadəni dayandırmalısınız.
Örtükdə zəhərli perfluorooktan turşusu ola bilər. Bu maddəyə əsaslanan yapışmayan örtüklər, bir müddət əvvəl istehsalçılar, o cümlədən ən məşhur markalar tərəfindən geniş istifadə edilmişdir. Lakin onun yüksək toksikliyini sübut edən elmi araşdırmalar ortaya çıxdıqda belə qabların istehsalı dayandırıldı. Digər komponentlərdən istifadə etməklə yapışmayan örtüklər hazırlanmağa başlandı və 2010-cu ildən bəri belə qablar satışda yoxdur.
Perfluorooktan turşusunun insan sağlamlığı üçün təhlükəsi o qədər böyükdür ki, onun istənilən istehsalda, hətta qida və qab-qacaq ilə qətiyyən əlaqəsi olmasa da, istifadəsi qanunvericilik səviyyəsində qadağandır. Və hazırda onun istifadəsi yalnız bu maddəyə alternativ tapılmayan bəzi tibb sənayelərində saxlanılır.
Örtülməmiş Alüminium Qablar
Hal-hazırda alüminium, keçmiş dövrlərdə olduğu kimi tavalar, qazanlar, süzgəclər kimi qabların istehsalında istifadə olunan əsas materialdır. Bununla belə, hazırda istehsal olunan demək olar ki, bütün alüminium qablar metalın qida ilə təmasda olmasına mane olan yapışmayan bir örtükə malikdir.
Lakin sovet dövründə alüminium qablar olduqca yayılmış idi və çoxları hələ də istifadə edirlər.
Məlumdur ki, qida ilə birlikdə orqanizmə həddindən artıq miqdarda daxil olan alüminium insan sağlamlığı üçün zərərlidir. Lakin mətbəxdə belə qablardan istifadə zamanı alınan dozaların orqanizmə təsir etmək üçün kifayət edib-etməməsi barədə dəqiq məlumat yoxdur.
Bununla belə, alüminium qabların daha bir problemi var: alüminium qələvi və turş məhlullarla reaksiya verir, reaksiyanın nəticəsi – qidaya daxil olaraq intoksikasiyaya səbəb olan maddələrdir. Alüminium kifayət qədər çox sayda məhsulla təmasda reaksiya verə bilər. Bunlar istənilən süd məhsulları və ya tərkibində süd olan yeməklərdir: məsələn, alüminium qazanda südlə kartof püresi və ya südlü sıyıq bişirməməlisiniz.
Bu qab bütün turş qidalar üçün uyğun deyil: turş kələm şorbası, tomat pastası və ya tomat sousu istifadə edilən yeməklər, sirkə, limon; ona turşu ilə hazırlanmış heç bir şey qoya bilməzsiniz – istər pomidor, istərsə də balıq. Alüminium qablarda meyvə və giləmeyvələri bişirməməlisiniz.
Bir sözlə, o qədər məhdudiyyətlər var ki, bu qablardan istifadədən imtina etmək daha yaxşı və sağlamdır.
Səthində Qaralma və Saralma Olan Silikon Qəliblər
Silikon qəliblər şirniyyat və desertlər üçün istifadə edilən müasir materialdır. Zərərli maddələr buraxmadan 220-250 C-yə qədər qızmağa dözümlüdür. Bu, əksər yeməkləri bişirmək üçün kifayətdir, lakin həddindən artıq istiləşmə baş verir: hər kəs ən azı bir dəfə sobada bir piroq unudub. Həddindən artıq istiləşmədən sonra silikon öz xüsusiyyətlərini dəyişir. Silikon kütləsinin strukturu pozularsa, mikrohissəciklərinin qidaya daxil olması ehtimalı yüksəkdir. Formanın yararsız hala düşməsi onun rənginin dəyişməsi ilə ifadə edilir: əksər hallarda forma sarı və ya qəhvəyi olur.
